İşletmelerdeki faaliyetlerin yapılması ve yürütülmesi için hemen hemen her zaman işletme sahibi dışında da çalışanların olması gerek. Ancak hayat bu, çalışanlarınızla yollarınızı ayırmanız gerekebilir. Kimi zaman bunun nedeni performans problemleriyken, kimi zaman çalışanın davranışları ve hatta ekonomik kriz gibi daha ciddi durumlar da olabilir. Peki bir çalışanınızı işten çıkarmak isterseniz ne yapabilirsiniz? Çalışan her durumda, öylece işten çıkarılabilir mi? Mevzuatta bu konuda ne gibi düzenlemeler mevcut? İçeriğimizde bu sorulara yanıt vereceğiz.
Çalışan İstenen Her Durumda İşten Çıkarılabilir mi?
Çalışan işten çıkarma işverenin her durumda, istediği gibi yapabileceği bir şey değildir. İşten çıkarmanın hukuki bir boyutu vardır. Hem çalışanın herhangi bir nedenle işten çıkarılması mümkün değildir, hem de işten çıkarılan çalışanın saygı gösterilmesi gereken bazı hukuki hakları vardır. Hatta işten ‘haksız yere’ çıkarıldığı tespit edilen çalışanın işe iade davası açması söz konusu olabilmektedir. Bu nedenle işverenler çalışanlarını işten istedikleri gibi, öylece çıkaramazlar. Hem işten çıkarma prosedürü kanuna uygun olmalıdır, hem de işten çıkarılan çalışanın haklarına riayet edilmelidir.
Çalışan İşten Çıkaracak İşverenin Yükümlülükleri
Çalışanı işten çıkaran işverenin sorumlulukları nelerdir? Hangi durumlarda çalışanın işten çıkarılması ‘haksız işten çıkarma’ olur? Şimdi bu soruya yanıt arayalım.
Çalışan işten çıkarılırken şu hususlara dikkat edilmelidir:
– Sendika üyeliği ya da işyerinde sendika temsilciliği yapılması işten çıkarma için haklı neden teşkil etmez.
– Çalışanın yasal haklarına riayet edilmemesi nedeniyle işvereni ilgili makamlara şikayet edip hakkını araması işten çıkarma nedeni olamaz.
– Irk, din, cinsiyet, medeni durum, aileye karşı sorumluluklar, siyasi görüş, hamilelik ve doğum gibi şeyler işten çıkarma için haklı neden teşkil etmez.
– Kadın işçilerin çalıştırılmalarının yasak olduğu, 74. maddede belirtilmiş, zamanlarda çalışmamaları işten çıkarma nedeni olamaz.
– Kaza ve hastalık durumlarında mevzuatta öngörülmüş bekleme sürelerinde işe gelinmemesi işten çıkarma nedeni olamaz.
– İşten düşük performans nedeniyle çıkarılacak çalışandan beklenen performans makul düzeyde olmalıdır, düşük performans durumunun işi nasıl sekteye uğratıldığı gösterilmelidir, dahası düşük performans gösteren çalışan işveren tarafından birkaç defa uyarılmalıdır.
– İş sözleşmesi sonlandırılmadan önce hem işverenin, hem de çalışanın uyması gereken ihbar süreleri vardır. İşveren çalışana ilgili ihbar süresi kadar gün önce haber vermelidir. İhbar süresine uyulmazsa ihbar tazminatı ödenir.
– Çalışanın gözaltına alınması halinde mevzuatta belirtilmiş bekleme süresinden önce çalışan işten çıkarılamaz.
– Raporlu çalışan işten çıkarılamaz. Ancak çalışanın rapor alacağı süre kıdeminin müsaade ettiği süreyi aşarsa raporlu çalışan işten çıkarılabilir.
– 4587 sayılı İş Yasasının 25. Maddesi, haklı işten çıkarma sebeplerini açıkça anlatmaktadır. Çalışan işten çıkarılacaksa (iş akdinin sona erip yenilenmemesi gibi istisnai durumlar dışında) bu maddede belirtilmiş nedenlerden en az biri söz konusu olmalıdır.
Çalışan işten çıkarıldıktan sonra dikkat edilmesi gereken hususlar vardır. Öncelikle çalışana sözleşmesinde ve mevzuatta verilmiş haklarının tamamı eksiksiz bir şekilde ödenmelidir. Bu haklar şu şekildedir:
– Kıdem tazminatı
– Fazla mesai ücretleri
– Kullanılmamış izinlerin ücretleri
– Mevzuatta belirtilmiş ihbar süresinden önce işten çıkarma gerçekleştirilmişse ihbar tazminatı
– İşten çıkarma ihbarının yapıldığı güne kadar olan maaş
– İkale sözleşmesi yapıldıysa işsizlik ödeneği için alınması gereken paranın tamamı
Bütün Muhasebe İhtiyaçlarınızda Ekohesap Çözüm Ortağınız!
Kullanıcı dostu bir web tabanlı ön muhasebe programı arıyorsanız Ekohesap tam size göre! Ekohesap ile gelir ve gider takibinizi yapın. Faturalarınızı yönetin. Müşteri ve tedarikçi takibinizi gerçekleştirin. Raporlar menüsüne bakarak hangi ürünün ne kadar satıldığını görüp mali müşavirinize alış-satış faturaları hakkındaki bilgileri kolayca mail yoluyla gönderin. E-Fatura yönetiminizi gerçekleştirin ve ödeyeceğiniz vergileri kolayca görün. Çalışanlarınıza ödeyeceğiniz maaşlara bakın ve dilerseniz maaş bordrolarını kolayca çıkarın. Çek ve senetlerinizin durumlarını takip edin. Ekohesap bütün bu işlemleri ve daha fazlasını kafanız karışmadan gerçekleştirebileceğiniz kullanımı kolay bir ön muhasebe yazılımıdır. Ekohesap’ı ücretsiz olarak denemek için hemen bizimle iletişime geçin!